اسکولیوز یک انحنای جانبی غیرطبیعی ستون فقرات است. اغلب در دوران کودکی یا اوایل نوجوانی تشخیص داده می‌شود. انحنای نرمال ستون فقرات در نواحی گردنی، قفسه سینه و کمر (ساژیتال) وجود دارد. این منحنی‌های طبیعی سر را روی لگن قرار می‌دهند و به عنوان ضربه‌گیر عمل می‌کنند تا فشار مکانیکی را در حین حرکت پخش کنند. اسکولیوز اغلب به عنوان انحنای ستون فقرات در صفحه “کرونال” (فرونتال) تعریف می‌شود. درحالی‌که درجه انحنا در صفحه تاج اندازه‌گیری می‌شود، اسکولیوز در واقع یک مشکل پیچیده‌تر و سه بعدی است که سطوح زیر را شامل می‌شود:
صفحه تاجی یک صفحه عمودی از سرتاپا و موازی با شانه‌ها است که بدن را به دو قسمت جلو و پشت تقسیم می‌کند. صفحه ساژیتال بدن را به دونیمه راست و چپ تقسیم می‌کند.
بروز و شیوع
اسکولیوز می‌تواند در دوران نوزادی یا اوایل کودکی ایجاد شود. با این حال، سن اولیه شروع اسکولیوز 10-15 سالگی است که در بین هر دو جنس به طور مساوی رخ می‌دهد.
علل
اسکولیوز را می‌توان بر اساس علت طبقه‌بندی کرد: ایدیوپاتیک، مادرزادی یا عصبی عضلانی.
اسکولیوز ایدیوپاتیک زمانی تشخیص داده می‌شود که همه علل دیگر بررسی شده باشند. اسکولیوز ایدیوپاتیک نوجوانان، شایع‌ترین نوع اسکولیوز است و معمولاً در دوران بلوغ تشخیص داده می‌شود.
اسکولیوز مادرزادی ناشی از ناهنجاری جنینی یک یا چند مهره است و ممکن است در هر مکانی از ستون فقرات رخ دهد. ناهنجاری‌های مهره‌ای باعث انحنا و سایر ناهنجاری‌های ستون فقرات می‌شوند؛ زیرا یک ناحیه از ستون فقرات با سرعت کمتری نسبت به بقیه رشد می‌کند.
اسکولیوز عصبی عضلانی این اسکولیوز همراه با فلج مغزی، ترومای نخاع، دیستروفی عضلانی، آتروفی عضلانی نخاعی و اسپینا بیفیدا است. این نوع اسکولیوز عموماً سریع‌تر از اسکولیوز ایدیوپاتیک پیشرفت می‌کند و اغلب نیاز به درمان جراحی دارد.
نشانه‌ها
علائم متعددی وجود دارد که ممکن است نشان‌دهنده احتمال اسکولیوز باشد. اگر یک یا چند مورد از علائم زیر مشاهده شد، به پزشک مراجعه فرمایید.
- شانه‌ها ناهموار هستند – یک یا هر دو شانه ممکن است به سمت بیرون باشند.
- سر مستقیماً بالای لگن قرار ندارد.
- یک یا هر دو باسن برآمده یا به طور غیرعادی بالا هستند.
- قفسه سینه و کمر ناهموار است.
- ظاهر یا بافت پوست روی ستون فقرات تغییر می‌کند. (گودی، لکه‌های مودار، ناهنجاری‌های رنگی)
- تمام بدن به یک طرف خم می‌شود.
*** به دلیل تغییر در شکل و اندازه قفسه سینه، اسکولیوز ایدیوپاتیک ممکن است بر عملکرد ریوی تأثیر بگذارد. گزارش‌های اخیر در مورد آزمایش عملکرد ریوی در بیماران مبتلا به اسکولیوز ایدیوپاتیک خفیف تا متوسط، کاهش عملکرد ریوی را نشان می‌دهد.
تشخیص
اسکولیوز معمولاً از طریق معاینه فیزیکی، عکس‌برداری با اشعه ایکس، رادیوگرافی ستون فقرات، سی‌تی‌اسکن یا ام‌آرآی تشخیص داده می‌شود.
معاینه فیزیکی:
یک آزمون استاندارد که گاهی توسط پزشکان اطفال و در غربالگری‌های مدارس ابتدایی استفاده می‌شود، آزمون خم‌شدن به جلو آدام نامیده می‌شود. در حین انجام این آزمایش، بیمار با پاهای کنار هم به جلو خم می‌شود و از ناحیه کمر 90 درجه خم می‌شود. از این زاویه، هرگونه عدم تقارن تنه یا هرگونه انحنای غیرطبیعی ستون فقرات به‌راحتی توسط معاینه‌کننده قابل تشخیص است. این یک تست غربالگری اولیه ساده است که می‌تواند مشکلات احتمالی را تشخیص دهد، اما نمی‌تواند نوع دقیق یا شدت تغییر شکل را به طور دقیق تعیین کند. آزمایش‌های رادیوگرافی برای تشخیص دقیق و مثبت مورد نیاز است.
اشعه ایکس:
استفاده از تابش برای تولید فیلم یا تصویر بخشی از بدن می‌تواند ساختار مهره‌ها و طرح کلی مفاصل را نشان دهد. اشعه ایکس از ستون فقرات برای جستجوی سایر علل بالقوه درد؛ مانند عفونت، شکستگی، بدشکلی و غیره گرفته می‌شود.
اسکن توموگرافی کامپیوتری:
یک تصویر تشخیصی که پس از خواندن اشعه ایکس توسط کامپیوتر ایجاد می‌شود. می‌تواند شکل و اندازه کانال نخاعی، محتویات آن و ساختارهای اطراف آن را نشان دهد
تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI):
یک آزمایش تشخیصی که تصاویر سه‌بعدی از ساختارهای بدن را با استفاده از آهنرباهای قدرتمند و فناوری کامپیوتری تولید می‌کند. می‌تواند طناب نخاعی، ریشه‌های عصبی و نواحی اطراف و همچنین بزرگ‌شدن و بدشکلی‌ها را نشان دهد.
رفتار
هنگامی که اسکولیوز تشخیص داده شد، چندین موضوع برای ارزیابی وجود دارد که می‌تواند به تعیین گزینه‌های درمانی کمک کند.
بلوغ ستون فقرات – آیا ستون فقرات بیمار هنوز در حال رشد و تغییر است؟
درجه و میزان انحنا – شدت انحنا چقدر است و چگونه بر سبک زندگی بیمار تأثیر می‌گذارد؟
محل انحنا – به گفته برخی از کارشناسان، احتمال پیشرفت انحنای قفسه سینه بیشتر از انحناهای سایر نواحی ستون فقرات است.
امکان پیشرفت منحنی – بیمارانی که قبل از جهش رشد در نوجوانی انحناهای بزرگی دارند، احتمال بیشتری دارد که پیشرفت منحنی را تجربه کنند.
پس از ارزیابی این متغیرها، ممکن است گزینه‌های درمانی زیر توصیه شود:
معاینه فیزیکی
در بسیاری از کودکان مبتلا به اسکولیوز، انحنای ستون فقرات به‌اندازه‌ای خفیف است که نیازی به درمان ندارد. با این حال، اگر پزشک نگران افزایش انحنا باشد، ممکن است بخواهد کودک را هر چهار تا شش ماه یک بار در دوران نوجوانی معاینه کند.
در بزرگسالان مبتلا به اسکولیوز، عکس‌برداری با اشعه ایکس معمولاً هر پنج سال یک بار توصیه می‌شود، مگر اینکه علائم به تدریج بدتر شوند.
پشت‌بند
پشت‌بند فقط در بیمارانی که به بلوغ اسکلتی نرسیده‌اند مؤثر است. اگر کودک هنوز در حال رشد است و انحنای او بین 25 تا 40 درجه است، ممکن است یک پشت‌بند برای جلوگیری از پیشرفت انحنا توصیه شود.
عمل جراحی
اکثر متخصصان تنها زمانی جراحی را توصیه می‌کنند که انحنای ستون فقرات بیشتر از 40 درجه باشد و نشانه‌هایی از پیشرفت وجود داشته باشد. این جراحی را می‌توان با استفاده از روش قدامی (از طریق جلو) یا روش خلفی (از طریق پشت) بسته به مورد خاص انجام داد.
برخی از بزرگسالانی که در کودکی تحت درمان قرار گرفته‌اند، ممکن است نیاز به جراحی داشته باشند، به‌ویژه اگر 20 تا 30 سال پیش، قبل از پیشرفت‌های عمده در روش‌های جراحی ستون فقرات، درمان شده‌اند.
به‌طورکلی، جراحی در بزرگسالان ممکن است زمانی توصیه شود که انحنای ستون فقرات بیشتر از 50 درجه باشد و بیمار دچار آسیب عصبی به پاهای خود شده باشد.