می‌‌توان گفت آسیب‌های ورزشی جزئی جدا نشدنی از فعالیت‌های بدنی تمام ورزشکاران، به خصوص ورزشکاران حرفه‌ای هستند. آسیب‌های ورزشی می‌توانند در اثر ضربه‌ها و یا کشش‌های بسیار شدید در حین انجام فعالیت ورزشی رخ دهند. صدمات ورزشی می‌توانند استخوان‌ها، بافت نرم اندام و یا هر دو را دچار مشکل کنند.
در بسیاری از موارد این صدمات بسیار جدی بوده و نیاز به معاینه دقیق پزشک و درمان خواهند داشت. درمان‌های اولیه انجام شده و استراحت می‌توانند به بهبود کامل ورزشکار کمک بسیاری کرده تا کم‌ترین اختلال ممکن به برنامه ورزشی و تمرینی وی وارد شود.
انواع آسیب‌های ورزشی
به طور کلی آسیب‌های ورزشی بر اساس سه دسته کلی “علت بروز آسیب”، “ناحیه آسیب دیده در بدن” و “نوع درد آسیب” تقسیم بندی می‌شوند.
دسته‌بندی بر اساس علت بروز آسیب
آسیب مستقیم: این نوع از آسیب‌ها به دلیل یک نیرو یا ضربه خارجی ایجاد می‌شوند. بنابراین بیشترین خطر برای بروز آسیب‌های مستقیم در هنگام برخورد یک فرد با فرد دیگر و یا برخورد محکم یک جسم خارجی مانند توپ به ورزشکار است. آسیب مستقیم می‌تواند با توجه به شدت و اندازه نیروی وارد شده سبب کوفتگی، در رفتگی و یا شکستن استخوان‌ها شود.
آسیب غیرمستقیم: اینگونه از آسیب‌دیدگی‌ها معمولا در یک فاصله معین از محل برخورد ایجاد می‌شوند. مانند افتادن بروی یک دست که منجر به در رفتگی شانه می شود. علاوه براین، ممکن است که از طریق یک نیروی داخلی ایجاد شوند. مانند انجام حرکات کششی بیش از حد تحمل عضلات و تاندونها و یا انجام ناصحیح تکنیک‌های ورزشی. متاسفانه اینگونه از آسیب دیدگی‌ها معمولا در ورزشکاران تازه کار رایج‌تر است.
دسته‌بندی بر اساس ناحیه آسیب دیده در بدن
آسیب بافت نرم: این نوع از متداول‌ترین آسیب‌دیدگی‌ها در فعالیت‌های ورزشی است که شامل آسیب پوست، عضلات و تاندونها می‌شود. این آسیب‌ها می‌توانند باعث خونریزی داخلی، کبودی و ایجاد تورم در ناحیه آسیب دیده شوند.
آسیب بافت سخت: این آسیب شامل اعمال خطر برای استخوان‌ها و ساختار اسکلتی بدن است که می‌تواند از در رفتگی استخوان تا شکستگی کامل آن را در بر بگیرد. البته ایجاد این نوع آسیب احتیاج به یک نیروی قوی داشته و تقریبا در تمام موارد بافت‌های نرم نیز همراه آن دچار مشکل خواهند شد.
دسته‌بندی بر اساس نوع درد آسیب
آسیب‌های ورزشی حاد: مانند پیچ خوردگی‌ها، در رفتگی‌ها، کبودی‌ها، خراشیدگی‌ها، کشیدگی عضلات، آسیب رباط‌ها، شکستگی‌ها، آسیب مغزی، کمر درد حاد، زانو درد حاد و سر درد که معمولا نیز به دنبال ایجاد ضربه رخ می‌دهند. شایع‌ترین آسیب و صدمه ورزشی حاد را کبودی‌ها وخراشیدگی‌ها تشکیل می‌دهند. آسیب و درد مچ پا نیز همواره به عنوان شایع‌ترین آسیب ورزشی اسکلتی عضلانی محسوب می‌شود.
علائم ونشانه‌های آسیب‌های ورزشی حاد عبارت‌اند از:
- درد شدید و ناگهانی ناحیه آسیب دیده
- عدم توانایی حرکت مفصل به طور کلی یا جزئی
- حساسیت به لمس ناحیه
- در رفتگی یا شکستگی قابل مشاهده
- تورم
آسیب‌های ورزشی مزمن: که معمولا ناشی از فعالیت بیش از حد و اعمال نیرو بر روی یک بخش خاص از بدن بوده که در حین انجام تمرینات رخ داده و یا تشدید می‌شود.
علائم ونشانه‌های آسیب‌های ورزشی مزمن عبارت اند از:
- بروز دردی که در هنگام استراحت آرام بوده و با انجام حرکات ورزشی شدید می‌شود
- تورم
- مشخص نبودن محل دقیق درد برای ورزشکار
درجه بندی آسیب‌های ورزشی
علم آسیب شناسی ورزشی تمامی آسیب‌های وارد شده به بافت سخت یا نرم را درجه بندی کرده که هر کدام از این درجه‌ها علائم، شدت و طول درمان متفاوتی را خواهند داشت.
آسیب درجه یک: کشیدگی و پارگی‌های مختصر در این حالت اتفاق می‌افتد، اما درد و التهاب کم و قابل تحمل است. در آسیب‌های درجه یک عملکرد ورزشکار دچار مشکل نمی‌شود و ناپایداری در مفصل آسیب دیده وجود ندارد. اما این شدید نبودن درد نباید باعث جلوگیری از مراجعه به پزشک شود. زیرا تمامی آسیب‌های درجه یک می‌توانند به مرور زمان و با عدم استراحت و درمان کامل و صحیح، باعث بروز آسیب‌های شدیدتر و صدمات جبران ناپذیری به بدن شوند. طول درمان در این درجه از آسیب‌دیدگی حدوداً 10 روز است.
آسیب درجه دو: در این حالت پارگی تاندون ناکامل است، مفصل کمی دچار لقی شده، درد متوسط بوده و ممکن است التهاب و خونریزی ناچیزی وجود داشته باشد. بسته به محل آسیب دیده طول دوره درمان ممکن است بین یک و نیم تا دو ماه به طول بی‌انجامد.
آسیب درجه سه: در این آسیب پارگی تاندون به صورت کامل اتفاق می‌افتد. درد شدید، التهاب، خونریزی، خون‌مردگی و لقی مفصل از علائم آسیب درجه ۳ است.
تمامی ورزشکاران باید در نظر داشته باشند که برای جلوگیری از آسیب دیدگی و خطرات همراه با آن، انجام تمرین‌های درست و اصولی زیر نظر مربی حرفه‌ای، رعایت اصول گرم کردن و سرد کردن و انجام احتیاطات لازم در زمان انجام فعالیت‌های ورزشی بسیار مهم بوده و می‌تواند در تعیین مسیر و موفقیت‌شان تاثیر به‌سزایی داشته باشد. همچنین نیاز است تا به محض بروز هرگونه آسیب هرچند کوچک، و یا احساس درد غیر معمول در هنگام تمرین به پزشک متخصص طب فیزیکی و توانیخشی مراجعه و جهت درمان و جلوگیری از آسیب‌های بیشتر اقدام کنند.